“Amnesty İnternational”: Pandemiya dünyanın əməkdaşlığa qabil olmadığını göstərdi

COVID-19 pandemiyası hakimiyyətdən sui-istifadənin dağıdıcı nəticələrini üzə çıxardı. Peyvəndləmə imkanlarının istər ölkələr daxilində, istərsə də ölkələr arasında bərabərliyi təmin edilməlidir.

“Report” xəbər verir ki, bu barədə “Amnesty İnternational” beynəlxalq hüquq müdafiə təşkilatının 2020-2021-ci illərə dair hesabatında bildirilir.

“COVID-19 pandemiyası bəlkə də nə olduğumuzu göstərməsə də, necə olmamağımızın vacibliyini çox dəqiq və açıq şəkildə üzə çıxardı. Bunu görən insanlar üsyana qalxdılar. Bərabərsizliyə qarşı, çox vaxt qaraları, yoxsulları, evsizləri, azlıqları hədəf alan polis zorakılığına qarşı üsyana qalxdılar. Təcrid olunmağa, patriarxlığa, imtiyazpərəst rəhbərliyin nifrət çağırışları və amansızlığına qarşı qalxdılar. “Black Lives Matter” və “MeToo” hərəkatlarının tələbləri bütün dünyada əks-səda doğurub”, – hesabatda qeyd olunur.

Bununla yanaşı dünya liderləri arasında “bayağılıq, yalan, eqoistlik, aldatma miqyası”nın da artdığı bildirilir: “Bu sətirlər yazılırkən dünyanın ən zəngin ölkələri bütün peyvənd ehtiyatlarını az qala bütövlüklə ələ keçirib, kasıb ölkələr qarşısında isə insanların sağlamlığı və insan hüquqları üçün ağır fəsadlarla üzləşmək, bununla da uzunmüddətli sosial-iqtisadi tənəzzül perspektivi durub. Milyonlarla insanın öldüyü, milyonlarla digərlərinin də yaşamaq vasitələrindən məhrum olduğu bir vaxtda dünyanın ən zəngin şəxslərinin varidatının artmasına, nəhəng texnologiya şirkətlərinin gəlirlərində sıçrayış olmasına, bütün maliyyə mərkəzlərində fond bazarlarının artmasına necə baxmalıyıq? Ən başlıcası, onlar pandemiyanın yükünü ədalətli bölüşdürmək, sonrakı dövrdə dayanıqlı, ədalətli, bərabər dirçəlişi təmin etmək üçün hansı təkliflər ortaya çıxara bilərlər? 2021-ci ilin əvvəlində olan vəziyyətə görə onlar buna dair hələ də sükutu pozmayıblar. İqtisadi qloballaşmanın bu dəfə də, həm də pandemiya dövründə ən aza malik olanların ən çox verməli olmaları mənasına gəlməsi necə ola bilər?”

Hesabat müəlliflərinə görə, pandemiya dünyanın bərabər əsasla səmərəli əməkdaşlığa aciz olduğunu ortaya qoyub: “Hökumətlər peyvənd dərmanlarının sürətli istehsalına və hər kəsə çatdırılmasına təcili tədbirlər görməlidir. Bu, dünyanın əməkdaşlıq qabiliyyəti üçün ən təməl, bəsit sınaqdır: qlobal düşünərək məhəlli addımlar atmaq, uzun gələcəyə plan qurmaq”.

Hər kəsin əldə edə biləcəyi sərfəli qiymətə məqbul dərmanları və müalicəni təmin etmək üçün beynəlxalq əməkdaşlığın vacibliyi də qeyd olunur. COVAX mexanizmi dərmanların daha çox ölkələrə çatdırılmasına dair müsbət təşəbbüslərdən biri olsa da, ABŞ və Rusiyanın kənara çəkilməsi, zəngin ölkələrin dərmanları ələ keçirmələri, şirkətlərin əqli mülkiyyəti bölüşməkdən boyun qaçırmaları həmin mexanizmin fəaliyyətini pozdu. 90-dan çox ölkədə tətbiq olunan ixracat məhdudiyyətləri üzündən tibbi avadanlıq və ləvazimat, əczaçılıq məmulatları, ərzaq tədarükü pozuldu. COVID-19-la bağlı əqli mülkiyyət hüququnun ləğv olunmasına dair Dünya Ticarət Təşkilatının təşəbbüsü zəngin ölkələr tərəfindən əngəlləndi. Həmçinin G20 qrupu yoxsul ölkələrin borclarını qismən dayandırmaqla bağlı razılığa gəlsə də, cari böhrana birgə cavab addımlarına dair vahid hədəf müəyyənləşdirmədi.